بسم الله الرحمن الرحیم
اصول دین را باید فهمید و تقلیدی نیست
اشتباهی که اکثر ما بچه مسلمان زاده ها داریم این است که از اصول دین تقلید می کنیم و از فروع دین تقلید نمی کنیم و می خواهیم آن را بفهمیم، برای همین نمی توانیم دین خود را آنطور که باید به آن عمل کنیم چون این اشتباه هزاران سوال و شُبه را در پیش دارد.
در این بخش فعلا به بخش عدلِ اصول دین نیم نگاهی داریم
به نام خدا
عدل الهی
عدل یکی از اصول دین ما شیعیان می باشد که وظیفه ی هر فرد مسلمان فهمیدن و قانع شدن این اصول است.
یکی از افتخارات ما مسلمانان این است که برای ورود به دین اسلام، به دستور و فرمان خداوند، می بایست توام با فهم و استدلال های عقلی باشد تا در ادامه ی مسیر دچار اشکال و تزلزل نشود.
ولی متاسفانه به دلیل ارثی بودن دینمان و شروع تعبدی که اکثر بچه مسلمان زاده ها دارند، و توجه نکردن به فرامین اصولی پروردگار، اصول دین، که همه باید بفهمند را تعبدی و دستوری قبول می کنیم ولی فروع دین را که پس از فهم اصول دین باید به صورت تعبدی بپذیریم را قبول نمی کنیم و بابت هر فروع آن چرا ها و نقطه نظراتی را بیان می کنیم که منطبق بر دستورات الهی نخواهد بود.
به طور مثال میگوییم چرا باید نماز بخوانیم و یا خمس بدهیم، ویا بهتر نیست بجای فریضه ی حج هزینه ی آن را خرج ایتام و مستمندان بکنیم؟
ودیگر سوالات از این قبیل، و سپس در مسیر زندگی بابت اصول دینی که آن را هم بدون تحقیق و فهم پذیرفته ایم، با بوجود آمدن مسائل و مشکلاتی که برایمان پیش میاید در نهان خودمان به عدل خداوند که یکی از اصول دینمان هست شک می کنیم و این شک کدورتی در ما ایجاد می کند که مانع از عاشق شدن به خداوند می شود و ناخواسته در ما نافرمانی را میافزاید و جامعه اینگونه می شود که متاسفانه شده است.
چند مورد از سوالات مشترک بچه مسلمان زاده ها که اکثرا باخود به همراه دارند این است که چرا عده ای معلول به دنیا می آیند و عده ای سالم و یا چرا افرادی در خانواده متمول به دنیا می آیند و مادر زاد ثروتمندند و افرادی فقیر و … دیگر پرسش های متداول، و متاسفانه این افراد پاسخ هایی که دریافت می کنند اینگونه است: حکمتی دارد که ما نمیدانیم و فقط خداوند میداند، و این خود بافرمایش خداوند که می فرماید: اصول دین را باید بفهمید تناقض دارد.
حال واقعا سوال این است : خداوندی که در قرآن سوره آل عمران آیه ی 18 می فرماید:
خداوند و همة فرشتگان و همة صاحبان دانش ، گواهی می دهند که خدایی جز خدای یکتا نیست و فقط اوست که جهان هستی را بر پایة قسط و عدالت ، به پا داشته است .
پس چرا در عمل ما اینگونه می بینیم ؟!!
برای رسیدن به پاسخ ابتدا باید معنی عدل و عادل را بدانیم.
عادل به کسی می گویند که هر چیزی را در جای خود قرار دهد، و ظالم به کسی گویند که چیزی را جای خود قرار ندهد.
به عنوان مثال: چرا به امریکا ظالم گفته می شود؟
به این دلیل که حق و حقوق مثلا مردم عراق را که پول نفتشان است را بجای جیب مردم عراق به جیب خود میریزد .
برای درک بهتر به مثال زیر توجه فرمایید.
شخصی برای کاشتن نهال هایی چند نفر را استخدام روزانه می کند، به هرکدام بیل و کلنگی را جهت کاشت نهال ها می دهد و به عده ای هم بیل مکانیکی می دهد.
و به تعدادی از آن ها نیز چندتا انگشتری هم می دهد.
سوال این است :
اگر کارفرما، به کسانی که وسیله ی کاشت نهال را نداده باشد، در انتهای روز می تواند بگوید چرا شما نهال نکاشته اید و آن ها را مواخذه نماید؟
آیا کسانی که بیل مکانیکی گرفته اند باید به تعداد آنهایی که بیل معمولی گرفته اند نهال بکارند؟
آیا کسانی که انگشتری نگرفته اند می توانند بهانه بیاورند چون ما انگشتر نداشتیم کمتر کاشتیم؟
کارفرما به حساب و کتاب آن ها چه زمانی باید برسد؟
پس عدالت برای کارفرما اینگونه تعریف می شود:
هر عمل و نتیجه ای را که کارفرما می خواهد باید ابزار آن کار را به کارگرانش بدهد وگرنه، نمی تواند در گایان زمان داده شده آنان را مواخذه نماید و این کار از عدالت به دور است.
و دیگر اینکه زمان حساب و کتاب دستمزد و پاداش را، بنا به استاندارد وسایلی که داده است محاسبه می کند، یعنی کسی که بیل معمولی داشته و چهل نهال کاشته با شخصی که بیل مکانیکی داشته و هزار نهال کاشته برابر بوده و اگر تفاوتی میان آندو بکذارد ظلم کرده است.
اکنون ما نیز باید بدانیم که خداوند از ما چه خواسته است.
آیا بابت خواسته هایش ابزار و امکانات آن را برای ما فراهم کرده است؟
آری با کمی دقت متوجه می شویم که خداوند فقط از ما انجام واجبات و ترک محرمات را خواسته یعنی عمل به فروع دین و پرهیز از گناه.
سوال:
آیا کسی هست که نتواند به فروع دین عمل کند؟
پاسخ این است که بله عده ای هستند که قادر به عمل به بعضی از فروع دین نیستند.
خداوند در قرآن سوره بقره آیه 286
می فرماید: لا یکلف الله ….
خداوند هيچ كس را جز به قدر توانايىاش تكليف نمىكند. آنچه (از خوبى) به دست آورده به سود او، و آنچه (از بدى) به دست آورده به زيان اوست. پروردگارا، اگر فراموش كرديم يا به خطا رفتيم بر ما مگير، پروردگارا، هيچ بار گرانى بر (دوش) ما مگذار؛ همچنانكه بر (دوش) كسانى كه پيش از ما بودند نهادى. پروردگارا، و آنچه تاب آن نداريم بر ما تحميل مكن؛ و از ما درگذر؛ و ما را ببخشاى و بر ما رحمت آور؛ سرور ما تويى؛ پس ما را بر گروه كافران پيروز كن.
آری خداوند از کسی که بیمار است و روزه برای او ضرر دارد او را از عمل به این فریضه معاف کرده و چنانچه حتی اگر این شخص روزه بگیرد برایش گناه محاسبه می کند، ویا برای معلولین مجوز نماز خواندن نشسته را صادر کرده. ( این است عدل خداوند )
فرموده است خمس (بیست درصد اضافه بر معونه و خرج سالانه را) پرداخت کن و اگر نداری پرداخت نکنید.
یعنی اجر و پاداش کسی که صد میلیون تومان خمس می دهد برابر است با کسی که صدهزار تومان می دهد، نفرموده هرکه بیشتر خمس دهد اجر و گاداشش بیشتر است. ( این است عدل خداوند )
رفتن به حج و جهاد شرایطی دارد که باید مراعات شود. ( این است عدل خداوند )
هرکسی می تواند از گناه پرهیز کند.
حضرت علی علیه السلام :
«عدل » دادرسی کردن بر اساس قانون است
شرح نهج البلاغه ، ابن ابی الحدید، ج 6، ص 276.
و قانون الهی همان انجام واجبات و ترک محرمات است که در قرآن و عترت همه ی آنان ذکر شده و در سوره حشر آیه 7 صراحتا آمده که می فرماید:
آنچه پیغمبر برای شما آورده به آن عمل کنید و از آنچه نهی کرده، خودداری نمایید.»
و اینکه در روایتی دیگر می خوانیم:
همانا عدل ، ترازو و معیاری است که خالق جهان ، آن را برای مردم پدید آورد تا حق را به وسیلة آن برپا بدارد.
شرح غرر الحکم و درر الکلم ، جمال الدین محمد خوانساری ، تصحیح و تعلیق : محدّث اُرموی ، حدیث 1696
و دیگر اینکه ما در طبیعت اطراف خود کمی دقت کنیم می بینیم، هر چیزی و هر موجود و جانوری در جای خودش قرار دارد و اگر در طبیعت مشکلی دیده می شود ریشه ی آن در دخالت انسان است، و خداوند نیز در سوره ملک آیات 2 تا 4 نیز به این موضوع اشاره فرموده:
ـ خدایی که هفت آسمان را یکی پس از دیگری ، بر فراز یکدیگر پدید آورد و تو در آفرینش خدای مهربان ، هیچ چیز نامناسب و نامتعادل نمی بینی ؛ پس با دقت به این جهان هستی نظر کن و چند بار به آنها بنگر که چشمان تو از زیبایی متوازن و متعادل آنها، در حسرت و شگفتی خواهد شد.
و در پایان خداوندی که در آیات خود کراراَ به بندگان خو عدل و عدالت پیشگی را تذکر می دهد جگونه می شود که خود به آن عمل نکند آیاتی مثل:
ـ ای انسان های با ایمان ! برپادارندة عدل و پاسدار عدالت باشید. شهادت هایتان فقط برای رضای خدا باشد؛ اگر چه به زیان خود یا پدر و مادرتان و یا بستگان باشد! سورة نساء، آیة 135
ـ همانا خداوندِ جهان آفرین ، بندگانش را به عدل و انصاف در میان خودشان و احسان نسبت به یکدیگر فرمان می دهد. سورة نحل ، آیة 90
ـ هر گاه سخن می گویید، بر اساس عدالت باشد ولو دربارة خویشاوندانتان باشد. سورة حدید، آیة 25
و تکمیل کننده ی عدالت پروردگار جهانیان در روز قیامت و معاد، دیگر مورد اصول دین ماست که در آیاتی برای ما متذکر شده است:
در روز قیامت برای سنجش اعمال انسان ها، ترازوی قسط و داد می گذاریم . پس بر هیچ کس ستم نمی شود و به همة اعمال بشر رسیدگی می کنیم ؛ حتی عملی که به اندازة دانة «خردل » باشد را به حساب می آوریم و حسابرسی ما، کافی است .
سورة انبیاء، آیة 47
در روز قیامت ، میان انسان ها بر اساس قسط و رعایت عدل ، داوری می شود و بر هیچ کس ستم روا نمی شود.
سورة یونس ، آیة 54
اسلام ، دین توازن و اعتدال است و تمام احکام و دستورهایی که برای پیروانش در نظر گرفته است نیز، نه آن قدر سخت و طاقت فرساست که کمتر کسی از عهدة آنها برآید و نه آن قدر آسان و تن پرورانه است که انسان را به آدمی غیر متعهّد و مسئولیت ناپذیر تبدیل کند. یکی از این احکام و دستورها، اصل «عدالت » است که خود، مفاهیم عمده ای است
که در تعالیم اسلامی (قرآن ، حدیث و سیرة معصومان (ع )) تأکید فراوانی بر آن شده است .
و می شود اینگونه گفت که هر چه در جهان است و هر اتفاقی که رخ می دهد براثر قوانینی است که خداوند در بدو خلقت وضع نموده و همه ی آنان عقبه ی علمی و منطقی دارند که انسان به بعضی از دلایل آن ها رسیده و به بیشتر آن ها نرسیده است و تمامی این قوانین حکمتی دارد که ما از بیشتر آن ها بی اطلاعیم.
امید است با درک واقعی اصول دین و خصوصا عدل الهی چرا ها و کدورت هایمان نسبت به حکمت های الهی برطرف شده و خدا را آنگونه که هست یعنی رحمان و رحیم دانسته و بدانیم هرچه می فرماید و انجام می دهد برای رسیدن ما انسان ها به کمال و آنچه لیاقتش را داریم و برای آنچه که برایش خلق شده ایم می باشد.
والسلام